Kobiety, przyszłość Wasza w ręku Waszym! Zdobywajmy prawa!
28 listopada 2018
Dekretem Józefa Piłsudskiego z 28 listopada 1918 r. polskim kobietom zostało przyznane czynne i bierne prawo wyborcze. Tym sposobem w latach 1919–1922 w Sejmie Ustawodawczym znalazło się osiem posłanek. Były to:
GABRIELA BALICKA-IWANOWSKA (1867–1962)
ZOFIA MORACZEWSKA (1873–1958)
JADWIGA DZIUBIŃSKA (1874–1937)
ZOFIA SOKOLNICKA (1878–1927)
IRENA KOSMOWSKA (1879–1945)
FRANCISZKA WILCZKOWIAKOWA (1880–1963)
ANNA PIASECKA (1882–1980)
MARIA MOCZYDŁOWSKA (1886–1969)
Stanowiły one zaledwie ok. 2% ogólnej liczby polskiego Sejmu. W ciągu dwóch pierwszych miesięcy swojej parlamentarnej pracy wykorzystały wszystkie możliwe formy aktywności sejmowej: wnioski, interpelacje, przemówienia. Najczęściej na mównicy sejmowej przemawiała Zofia Sokolnicka, a pierwszą kobietą, która zabrała głos w sejmie, była Maria Moczydłowska. Parlamentarzystki były lepiej wykształcone niż parlamentarzyści. Wśród kobiet nie było osób z wykształceniem elementarnym, tymczasem wśród mężczyzn takie wykształcenie miało 25% parlamentarzystów. 2/3 parlamentarzystek miało wykształcenie wyższe, a 1/3 średnie. Parlamentarzystki, w odróżnieniu od parlamentarzystów, wywodziły się niemal wyłącznie z elity ziemiańsko-inteligenckiej. Ogółem w II Rzeczypospolitej kobiety piastowały 43 mandaty poselskie i 20 mandatów senatorskich. Parlamentarzystkami okresu międzywojennego było w sumie 50 kobiet, a niektóre z nich wielokrotnie sprawowały mandaty w jednej lub obu izbach parlamentu. Reprezentacja kobiet wśród posłów i senatorów w poszczególnych kadencjach parlamentu II RP przedstawiała się następująco:
- Sejm Ustawodawczy (1919-1922) – 8 mandatów (1,85% liczby posłów) - Gabriela Balicka, Jadwiga Dziubińska, Irena Kosmowska, Maria Moczydłowska, Zofia Moraczewska, Anna Piasecka, Zofia Sokolnicka i Franciszka Wilczkowiakowa,
- I kadencja (1922-1928): Sejm – 9 mandatów (2,02%), Senat – 4 mandaty (3,6%), - posłanki: Gabriela Balicka, Maria Holder-Eggerowa, Irena Kosmowska, Wanda Ładzina, Róża Pomeranc-Melcerowa, Zofia Praussowa, Irena Puzynianka, Zofia Sokolnicka, Halina Felicja Stęślicka,
senatorki: Aleksandra Karnicka, Dorota Kłuszyńska, Helena Lewczanowska, Józefa Szebeko (Szebekówna),
- II kadencja (1928-1930): Sejm – 8 mandatów (1,8%), Senat – 4 mandaty (3,6%), - posłanki: Gabriela Balicka, Maria Jaworska, Aleksandra Karnicka, Jadwiga Markowska, Zofia Praussowa, Milena Natalia Rudnicka-Łysiak, Eugenia Waśniewska,
senatorki: Józefa Zofia Bramowska, Zofia Daszyńska-Golińska, Helena Kisielewska, Dorota Kłuszyńska, Irena Kosmowska,
- III kadencja (1930-1935): Sejm – 15 mandatów (3,37%), Senat – 4 mandaty (3,6%),- posłanki: Gabriela Balicka, Maria Bałłabanówna, Zofia Berbecka, Natalia Alicja Greniewska, Helena Grossmanówna, Janina Ignasiakówna-Minkowska, Halina Jaroszewiczowa, Maria Jaworska, Janina Kirtiklis, Dorota Kłuszyńska, Kazimiera Marczyńska, Zofia Moraczewska, Ewelina Pepłowska, Milena Natalia Rudnicka-Łysiak, Małgorzata Szpringerowa, Eugenia Waśniewska, Ludwika Wolska, Zofia Zaleska,
senatorki: Józefa Zofia Bramowska, Kazimiera Grunertówna, Hanna Hubicka, Helena Kisielewska,
- IV kadencja (1935-1938): Sejm – 2 mandaty (0,97%), Senat – 5 mandatów (5,2%), -
posłanki: Wanda Pełczyńska, Janina Prystorowa,
senatorki: Regina Zofia Fleszarowa, Halina Jaroszewiczowa, Julia Kratowska, Stefania Jadwiga Kudelska, Władysława Macieszyna, Wanda Norwid-Neugebauer,
- V kadencja (1938-1939): Sejm – 1 mandat (0,48%), Senat – 4 mandaty (4,16%).- posłanki: Stefania Jadwiga Kudelska,
senatorki: Maria Bartlowa, Zofia Berbecka, Anna Paradowska-Szelągowska, Helena Antonina Sujkowska,
Łącznie największą reprezentację kobiet w parlamencie miał obóz polityczny Józefa Piłsudskiego (14 mandatów poselskich, 13 senatorskich), a następnie obóz narodowo-demokratyczny (12 mandatów poselskich, 1 senatorski), ruch ludowy (6 mandatów poselskich, 1 senatorski), obóz socjalistyczny (4 mandaty poselskie, 2 senatorskie), Ukraińcy (po 2 mandaty poselskie i senatorskie), Żydzi (1 mandat poselski), obóz narodowo-chrześcijański (1 mandat poselski) i obóz komunistyczny (1 mandat poselski)
Senatorką Ziemi Kieleckiej III kadencji (1930-1935) była Kazimiera Grunertówna.
Kazimiera Grunertówna urodziła się 21 marca 1871 r. w Kielcach. Córka Bogumiła i Antoniny z Radzikowskich. Kazimiera Grunertówna uczęszczała do gimnazjum żeńskiego w Kielcach, gdzie w 1889 r. zdała maturę. Do 1904 r. pracowała jako nauczycielka domowa, następnie księgowa w kieleckim oddziale Banku Łódzkiego. Bardzo wcześnie zaangażowała się w działalność społeczną, prowadząc między innymi komplety nauczania początkowego dla robotników. Działała też w kieleckim Towarzystwie Biblioteki Publicznej. W czasie I wojny światowej była jedną z działaczek kieleckiej Ligi Kobiet Pogotowia Wojennego, wiceprzewodniczącą Komisji Rewizyjnej Ligi Kobiet. Uczestniczyła w Zjazdach Ligi w Radomiu, Piotrkowie i Warszawie. Od 1916 r. działała w Polskiej Organizacji Wojskowej, była sanitariuszką w Legionach Polskich, członkinią Towarzystwa Opieki nad Legionistami Niezaprzysiężonymi. W latach 1919-1921 prowadziła werbunek do Legii Kobiet, a w czasie wojny polsko-bolszewickiej należała do Koła Komitetu Obrony Państwa w Kielcach. Uczestniczyła także w pracach Unii Demokratycznej, Okręgowej Komisji Porozumiewawczej Stronnictw Niepodległościowych, należała do Partii Niezawisłości Narodowej. Od 1921 r. do emerytury była sekretarzem Sądu Okręgowego w Kielcach. W 1930 r. z listy BBWR została senatorem RP 3 kadencji, którą to funkcję pełniła do 1935 r. W okresie międzywojennym była także działaczką Polskiego Białego Krzyża, PCK, LOPP oraz Przysposobienia Wojskowego Kobiet. Podczas II wojny światowej pracowała w Wydziale Łączności Konspiracyjnej Komendy Okręgu AK Kielce-Radom, a w jej mieszkaniu była kancelaria Okręgu. Zmarła 5 kwietnia 1944 roku w Kielcach.
Poniżej prezentujemy wybrane dokumenty z teczki osobowej Kazimiery Grunertówny, znajdującej się w zasobie Archiwum Państwowego w Kielcach, Sąd Okręgowy w Kielcach z lat 1919-1939, sygn. 7844
Metryczka
Wytworzono: | 2018-11-28 11:43 | przez: |
---|---|---|
Opublikowano: | 2018-11-28 00:00 | przez: |
Podmiot udostępniający: | Archiwum Państwowe w Kielcach | |
Odwiedziny: | 6897 |
Rejestr zmian
- Brak wpisów.