Do broni bracia, do broni! Za wolność naszą i niepodległość Ojczyzny…

20 stycznia 2023

Powstanie styczniowe było najdłużej trwającym zrywem wyzwoleńczym narodu polskiego. Trwało niemal dwa lata od 22 stycznia 1863 r. do połowy 1864 r. Konsekwencje zbrojnego buntu i walki o niepodległość Polaków, zaowocowały ostrą reakcją Cesarstwa Rosyjskiego w celu zapobieżenia podobnym zagrożeniom dla caratu. W ramach represji wprowadzono szereg zmian administracyjnych na terenie Królestwa Polskiego dokonano nowego podziału wprowadzonego dekretem z 1866 r. Restrykcje objęły zarówno powstańców jak i ich rodziny, kręgi znajomych. Represje w późniejszym okresie dotknęły całej populacji zamieszkującej tereny objęte powstaniem. Wprowadzono surowy system karania za udział i związki z polskim buntem karząc podejrzanych śmiercią, zesłaniem na prace katorżnicze, konfiskatą mienia, pozbawieniem środków ekonomicznych m.in. w wyniku uwłaszczenia chłopów.

Wystawa swoją tematyką kultywuje pamięć o poległych w walkach powstańczych na terenie guberni radomskiej w rosyjskich granicach z okresu powstania styczniowego. W rezultacie kwerendy archiwalnej przeprowadzonej w zasobie Archiwum Państwowego w Kielcach i jego Oddziale w Sandomierzu autorzy z odnalezionych akt wybrali do wystawy charakterystyczne, ważne w ich odczuciu, akty potwierdzenia śmierci powstańców. Prezentowane kopie cyfrowe to główne zapisy z ksiąg akt stanu cywilnego różnych parafii. Gromadzono w nich m.in. dane dotyczące uczestników zrywu styczniowego z miejscowości, w których rozegrały się bitwy armii narodowej. Na wystawie umieszczono również archiwalia upamiętniające powstanie zawierające fotografie pomników na miejscu stoczonych walk.

Galeria zdjęć

1. Pocztówka przedstawiająca obraz Ryszarda Praussa, p.t. „Partia powstańcza na Św. Krzyżu r. 1863”, Świętokrzyski Miesięcznik Ilustrowany „Radostowa”, sygn. 166
2. Akt zgonu nr 12 Stefana Bogdańskiego „zabitego przez Wojsko Cesarsko Rosyjskie w czasie wybuchu Rewolucyjnego” 23 stycznia 1863 r., Akta stanu cywilnego Parafii Rzymskokatolickiej w Bodzentynie, sygn. 103
3. Akt zgonu nr 92 Karola Zygadlewicza kwatermistrza w stopniu kapitana przy generale Marianie Langiewiczu, stracony 16 września 1863 r. na łąkach pod Bodzentynem, Akta stanu cywilnego Parafii Rzymskokatolickiej w Bodzentynie, sygn. 103
4. Akty zgonów nr 21-24 dotyczące bezimiennych powstańców, którzy polegli w bitwie pod Słupczą 8 lutego 1863 r., Akta stanu cywilnego parafii rzymskokatolickiej pw. Najświętszej Maryi Panny w Sandomierzu, sygn. 68
5. Akty zgonów bezimiennych powstańców poległych w bitwie pod Słupczą 8 lutego 1863 r., Akta stanu cywilnego parafii rzymskokatolickiej w Górach Wysokich, sygn. 64
6. Zbiorowy akt zgonu nr 66 dotyczący śmierci 17 powstańców w tym 5 bezimiennych, poległych „w dniu jedenastym lutego przy starciu się wojsk rosyjskich z oddziałem powstańców”, Akta stanu cywilnego Parafii Rzymskokatolickiej w Nowej Słupi, sygn. 107
7. Akty zgonów powstańców poległych w bitwie o Staszów w dniu 17 lutego 1863 r., akt nr 26 podporucznik Gustaw Lazaryni, akt nr 27 Władysław Krotkiewski, Akta stanu cywilnego parafii rzymskokatolickiej w Staszowie, sygn. 57
8. Akt zgonu nr 104 kpt. Stanisława Jaszowskiego dowódcy jazdy w oddziale płk. Antoniego Jeziorańskiego poległego 24 lutego 1863 r. w bitwie pod Małogoszczem, Akta stanu cywilnego Parafii Rzymskokatolickiej w Małogoszczu, sygn. 93
9. Akt zgonu nr 107 bezimiennego „żołnierza wojsk polskich zabitego na polu bitwy” pod Małogoszczem 24 lutego 1863 r., Akta stanu cywilnego Parafii Rzymskokatolickiej w Małogoszczu, sygn. 93
10. Akt zgonu nr 44 Jana Berkowskiego rannego w bitwie pod Grochowiskami, zmarłego w lazarecie w Pińczowie 20 marca 1863 r., Akta stanu cywilnego Parafii Rzymskokatolickiej w Pińczowie, sygn. 125
11. Akty zgonu powstańców poległych w bitwie pod Mechlinem w dniu 30 czerwca 1863 r., akt nr 9 Piotr Lisiecki, akt nr 10 Konstanty Barański, akt nr 11 Wincenty Sobolewski, Akta stanu cywilnego Parafii Rzymskokatolickiej w Smogorzowie, sygn. 54
12. Akt zgonu nr 60 Karola Sygietyńskiego szesnastoletniego „partyzanta” zmarłego 25 września 1863 r. Akta stanu cywilnego Parafii Rzymskokatolickiej w Brudzewicach, sygn. 86
13. Meldunek p.o. Gubernatora Radomskiego z 24 i 36 czerwca 1863 r. w sprawie wydarzeń związanych z powstaniem styczniowym na terenie powiatu stopnickiego, Archiwum Ordynacji Myszkowskich, sygn. 183
14. Meldunek p.o. Gubernatora Radomskiego z 24 i 36 czerwca 1863 r. w sprawie wydarzeń związanych z powstaniem styczniowym na terenie powiatu stopnickiego, Archiwum Ordynacji Myszkowskich, sygn. 183
15. Akty zgonów nr 48-52 bezimiennych powstańców poległych w bitwie pod Rybnicą w dniu 20 października 1863 r., Akta stanu cywilnego parafii rzymskokatolickiej w Klimontowie, sygn. 54
16. Akt zgonu nr 35 bezimiennego powstańca poległego w „bitwie na polu plebanii Tarczek” w dniu 29 października 1863 r., Akta stanu cywilnego Parafii Rzymskokatolickiej w Tarczku, sygn. 91
17. Akt zgonu nr 37 powstańca Tomasza o nieznanym nazwisku poległego w walce nad rzeką Psarką w okolicy miejscowości Tarczek 29 października 1863 r., Akta stanu cywilnego Parafii Rzymskokatolickiej w Tarczku, sygn. 91
18. Akty zgonu poległych w bitwie pod Jeziorkiem w dniu 3 listopada 1863 r., akt nr 46 Władysław Stadnicki, akt nr 47 Ludwik Chico, Akta stanu cywilnego Parafii Rzymskokatolickiej w Dębnie, sygn. 69
19. Akt zgonu Mateusza Kwiatkowskiego, powstańca pochodzącego z Litwy przebywającego na kuracji w Daleszycach, 17 grudnia 1863 r., Akta stanu cywilnego Parafii Rzymskokatolickiej w Daleszycach, sygn. 106
20. Zbiorowy akt zgonu nr 32 poległych w bitwie pod Ociesękami [Albina] Tylmana i [Stanisława] Olszewskiego wraz z dwudziestoma ludźmi z dnia 28 listopada 1863 r., Akta stanu cywilnego Parafii Rzymskokatolickiej w Ociesękach, sygn. 100
21. Akt zgonu nr 15 powstańca nieznanego imienia o nazwisku Wroński, postrzelonego podczas bitwy w Chucie Szczeczeńskiej,7 grudnia 1863 r., Akta stanu cywilnego Parafii Rzymskokatolickiej w Cisowie, sygn. 92
22. Wycinek spisu alfabetycznego zmarłych w roku 1864 zawierający wykaz poległych bezimiennych w bitwie dnia 17 stycznia 1864 r. w mieście Iłży oraz w dniu 22 kwietnia 1864 r. w lasach iłżeckich, ASC Parafii Rzymskokatolickiej w Iłży, sygn. 131
23. Akty zgonu nr 18-26 bezimiennych, poległych w bitwie dnia 17 stycznia 1864 r. w mieście Iłży, 21 stycznia 1864 r., Akta stanu cywilnego Parafii Rzymskokatolickiej w Iłży, sygn. 131
24. Opis zbiorowego aktu zgonu powstańców poległych w bitwie pod wsiami Glanowem i Imbramowicami, Urząd Wojewódzki Kielecki z lat 1919-1939, sygn. 17481, s. 100
24. Opis zbiorowego aktu zgonu powstańców poległych w bitwie pod wsiami Glanowem i Imbramowicami, Urząd Wojewódzki Kielecki z lat 1919-1939, sygn. 17481, s. 100
24. Opis zbiorowego aktu zgonu powstańców poległych w bitwie pod wsiami Glanowem i Imbramowicami, Urząd Wojewódzki Kielecki z lat 1919-1939, sygn. 17481, s. 100
24. Opis zbiorowego aktu zgonu powstańców poległych w bitwie pod wsiami Glanowem i Imbramowicami, Urząd Wojewódzki Kielecki z lat 1919-1939, sygn. 17481, s. 100
28. Gazeta p.t. „Polska Ludowa” nr 9 z 1919 r. z ryciną przedstawiającą „Krzyż Pamiątkowy z roku 1863”, Zbiór Lucyny Kozłowskiej z Kielc, sygn. 1, s. 39
29. Wzór tarczy zaprojektowanej z przeznaczeniem do zamieszczania na mogiłach powstańczych, Urząd Wojewódzki Kielecki z lat 1919-1939, sygn. 15222, s. 152
30. Rycina przedstawiająca wizualizację pomnika na Karczówce, Urząd Wojewódzki Kielecki z lat 1919-1939, sygn. 15222, s. 259
31. Rycina przedstawiająca wizualizację pomnika na Karczówce, Urząd Wojewódzki Kielecki z lat 1919-1939, sygn. 15222, s.258
32. Rycina przedstawiająca wizualizację pomnika na Karczówce, Urząd Wojewódzki Kielecki z lat 1919-1939, sygn. 15222
33. „Ofiara na budowę pomnika śp. płk. D. Czachowskiego w Radomiu”, projekt architekta Kazimierza Prokulskiego, 1938 r., Urząd Wojewódzki Kielecki z lat 1919-1939, sygn. 17481, s. 172
34. Pomnik na grobie powstańca Karola Sygietyńskiego, znajdujący się na cmentarzu parafialnym w Poświętnem, 1937 r., Urząd Wojewódzki Kielecki z lat 1919-1939, sygn. 17481, s. 215
35. Szkic pomnika na zbiorowym grobie powstańców styczniowych – cmentarz parafialny w Pierzchnicy: stan aktualny i planowana wizualizacja obiektu, 16 marzec 1997 r., Wojewódzki Komitet Ochrony Pomięci Walk i Męczeństwa w Kielcach, sygn. 6 s. 95
36. Szkic pomnika na zbiorowym grobie powstańców styczniowych – cmentarz parafialny w Pierzchnicy: planowana wizualizacja obiektu, 16 marzec 1997 r., Wojewódzki Komitet Ochrony Pomięci Walk i Męczeństwa w Kielcach, sygn. 6 s. 96

Metryczka
Wytworzono:	2023-01-20 14:32	przez:
Opublikowano:	2023-01-20 15:05	przez: AK
Zmodyfikowano:	2023-01-20 14:53	przez: AK
Podmiot udostępniający:	Archiwum Państwowe w Kielcach
Odwiedziny:	3148

[2023-01-20 14:53:29]AKm
[2023-01-20 14:31:29]AKn

Archiwum Państwowe w Kielcach - Do broni bracia, do broni! Za wolność naszą i niepodległość Ojczyzny…

Serwis Służby Cywilnej

Materiały archiwalne AP Kielce dostępne online