4 grudnia - Barbórka
3 grudnia 2020
Barbórka - tradycyjne górnicze święto, obchodzone 4 grudnia, w dniu św. Barbary z Nikomedii - patronki trudnej pracy i dobrej śmierci, w tym wszystkich związanych z wydobyciem paliw kopalnych, a także marynarzy, rybaków, żołnierzy i kamieniarzy.
Św. Barbara była córką Dioskura z Heliopolis. Ojciec wysłał ją na naukę do Nikomedii, gdzie zetknęła się z ideą chrześcijaństwa. Pod wpływem filozofa Orygenesa z Aleksandrii przyjęła chrzest i złożyła ślub czystości. Dowiedziawszy się o tym, ojciec uwięził ją w wieży, ale ponieważ to nie poskutkowało, zaprowadził ją do sędziego i oskarżył. Sędzia poddał Świętą torturom, aby na koniec ściąć ją mieczem. Wykonawcą tego wyroku miał być ojciec Barbary, który podobno ledwie odłożył miecz, zginął rażony piorunem. Barbara poniosła męczeńską śmierć ok. 305 roku.
Kult św. Barbary szybko rozpowszechnił się zarówno na Wschodzie, jak i na Zachodzie. Żywoty jej ukazały się w języku greckim, syryjskim, koptyjskim, ormiańskim, chaldejskim, a w wiekach średnich we wszystkich językach europejskich. W wieku VI cesarz Justynian sprowadził relikwie św. Barbary do Konstantynopola. Stąd w 1202 roku zabrano je do Wenecji, a następnie do pobliskiego Torcello, gdzie znajdują się w kościele św. Jana Ewangelisty.
Początkowo dzień Św. Barbary był wyłącznie świętem religijnym. Już w średniowieczu, w dniu tym nie wolno było pracować, a od 1800 roku wprowadzono w Europie specjalne, związane z dniem 4 grudnia zwyczaje. Jednym z nich było zrywanie gałązek wiśni lub forsycji, zwanych gałązkami św. Barbary Miały one oznaczać dobrobyt, były także oznaką bliskiego ślubu lub nadziei na zamążpójście. Do innych tradycji należało np. ofiarowywanie górnikom tzw. chleba świętej Barbary, wypiekanego z ciasta piernikowego czy zapalanie w sztolniach światła, mającego chronić pracujących pod ziemią przed nagłą śmiercią.
Również w Polsce kult św. Barbary był zawsze bardzo żywy. Już w modlitewniku Gertrudy, córki Mieszka II, w XI w., święta ta wspominana jest pod datą 4 grudnia. Pierwszy kościół ku jej czci wystawiono w 1262 r. w Bożygniewie koło Środy Śląskiej. Poza Polską św. Barbara jest darzona wielką czcią także w Czechach, Saksonii, Lotaryngii, południowym Tyrolu, a także w Zagłębiu Ruhry. W Nadrenii uważana jest za także za towarzyszkę św. Mikołaja, która obdarowuje dzieci prezentami.
Barbórka, jako święto górników, pojawiła się na ziemiach polskich w XVIII wieku Pierwsze uroczystości związane z tym świętem organizowano w okręgu wydobycia rud ołowiowo-srebrowych w Tarnowskich Górach.
Wówczas to górnicy w odświętnych mundurach spotykali się na uroczystej mszy świętej. Nabożeństwo odprawiane było najczęściej na terenie kopalni, przy figurze Św. Barbary. Od XIX wieku po zakończonej mszy, przy akompaniamencie orkiestry, maszerowano ulicami miasta oraz przez teren kopalni, by zakończyć swoją trasę przed siedzibą dyrekcji zakładu. Tam odbywała się uroczysta akademia, podczas której przełożeni dziękowali za pracę w tak trudnych warunkach, a także za wkład w rozwój kopalni.
Także dziś obchody Barbórki rozpoczynają się mszą świętą. Po jej zakończeniu orkiestra górnicza przechodzi przez dzielnice miasta zamieszkane przez górników. Bardzo często organizowane są także spotkania, akademie, koncerty i tzw. karczmy piwne – zwyczaj wprowadzony w Polsce dopiero w latach 80-tych XX wieku, a od lat 90-tych XX wieku również „combry babskie”, czyli barbórkowe imprezy dla kobiet.
Galeria zdjęć
-
Inwentaryzacja klucza siewierskiego, sławkowskiego, koziegłowskiego, wojkowskiego, żarnowieckiego, bobrownickiego, kopalni Dąbrowskiej i Pabianic, Opis stanu posiadania Kopalni Dąbrowskiej, 1809 r., Rząd Gubernialny Radomski, sygn. 11106
-
Inwentaryzacja klucza siewierskiego, sławkowskiego, koziegłowskiego, wojkowskiego, żarnowieckiego, bobrownickiego, kopalni Dąbrowskiej i Pabianic, Opis stanu posiadania Kopalni Dąbrowskiej, 1809 r., Rząd Gubernialny Radomski, sygn. 11106
-
Inwentaryzacja klucza siewierskiego, sławkowskiego, koziegłowskiego, wojkowskiego, żarnowieckiego, bobrownickiego, kopalni Dąbrowskiej i Pabianic, Opis stanu posiadania Kopalni Dąbrowskiej, 1809 r., Rząd Gubernialny Radomski, sygn. 11106
-
Inwentaryzacja klucza siewierskiego, sławkowskiego, koziegłowskiego, wojkowskiego, żarnowieckiego, bobrownickiego, kopalni Dąbrowskiej i Pabianic, Opis stanu posiadania Kopalni Dąbrowskiej, 1809 r., Rząd Gubernialny Radomski, sygn. 11106
-
Inwentaryzacja klucza siewierskiego, sławkowskiego, koziegłowskiego, wojkowskiego, żarnowieckiego, bobrownickiego, kopalni Dąbrowskiej i Pabianic, Opis stanu posiadania Kopalni Dąbrowskiej, 1809 r., Rząd Gubernialny Radomski, sygn. 11106
-
Inwentaryzacja klucza siewierskiego, sławkowskiego, koziegłowskiego, wojkowskiego, żarnowieckiego, bobrownickiego, kopalni Dąbrowskiej i Pabianic, Opis stanu posiadania Kopalni Dąbrowskiej, 1809 r., Rząd Gubernialny Radomski, sygn. 11106
-
Inwentaryzacja klucza siewierskiego, sławkowskiego, koziegłowskiego, wojkowskiego, żarnowieckiego, bobrownickiego, kopalni Dąbrowskiej i Pabianic, Opis stanu posiadania Kopalni Dąbrowskiej, 1809 r., Rząd Gubernialny Radomski, sygn. 11106
-
Inwentaryzacja klucza siewierskiego, sławkowskiego, koziegłowskiego, wojkowskiego, żarnowieckiego, bobrownickiego, kopalni Dąbrowskiej i Pabianic, Opis stanu posiadania Kopalni Dąbrowskiej, 1809 r., Rząd Gubernialny Radomski, sygn. 11106
-
Pismo Naczelnika Zakładów Górniczych Okręgu Wschodniego w sprawie mundurów dla urzędników Korpusu Górniczego, ubioru uczniów, praktykantów i prostych górników, 1838 r., Kielecka Fabryka Pomp "Białogon" w Białogonie, sygn. 228
-
Pismo Naczelnika Zakładów Górniczych Okręgu Wschodniego w sprawie mundurów dla urzędników Korpusu Górniczego, ubioru uczniów, praktykantów i prostych górników, 1838 r., Kielecka Fabryka Pomp "Białogon" w Białogonie, sygn. 228
-
Pismo Naczelnika Zakładów Górniczych Okręgu Wschodniego w sprawie mundurów dla urzędników Korpusu Górniczego, ubioru uczniów, praktykantów i prostych górników, 1838 r., Kielecka Fabryka Pomp "Białogon" w Białogonie, sygn. 228
-
Korespondencja dotycząca pozyskania funduszów na gratyfikacje dla górników Zakładów Białogońskich z okazji obchodów święta górniczego św. Barbary, lata 1840 i 1843, Kielecka Fabryka Pomp "Białogon" w Białogonie, sygn. 17
-
Korespondencja dotycząca pozyskania funduszów na gratyfikacje dla górników Zakładów Białogońskich z okazji obchodów święta górniczego św. Barbary, lata 1840 i 1843, Kielecka Fabryka Pomp "Białogon" w Białogonie, sygn. 17
-
Korespondencja dotycząca pozyskania funduszów na gratyfikacje dla górników Zakładów Białogońskich z okazji obchodów święta górniczego św. Barbary, lata 1840 i 1843, Kielecka Fabryka Pomp "Białogon" w Białogonie, sygn. 17
-
Korespondencja dotycząca pozyskania funduszów na gratyfikacje dla górników Zakładów Białogońskich z okazji obchodów święta górniczego św. Barbary, lata 1840 i 1843, Kielecka Fabryka Pomp "Białogon" w Białogonie, sygn. 17
-
Korespondencja dotycząca pozyskania funduszów na gratyfikacje dla górników Zakładów Białogońskich z okazji obchodów święta górniczego św. Barbary, lata 1840 i 1843, Kielecka Fabryka Pomp "Białogon" w Białogonie, sygn. 17
-
Korespondencja dotycząca pozyskania funduszów na gratyfikacje dla górników Zakładów Białogońskich z okazji obchodów święta górniczego św. Barbary, lata 1840 i 1843, Kielecka Fabryka Pomp "Białogon" w Białogonie, sygn. 17
-
Korespondencja dotycząca pozyskania funduszów na gratyfikacje dla górników Zakładów Białogońskich z okazji obchodów święta górniczego św. Barbary, lata 1840 i 1843, Kielecka Fabryka Pomp "Białogon" w Białogonie, sygn. 17
-
Korespondencja dotycząca pozyskania funduszów na gratyfikacje dla górników Zakładów Białogońskich z okazji obchodów święta górniczego św. Barbary, lata 1840 i 1843, Kielecka Fabryka Pomp "Białogon" w Białogonie, sygn. 17
-
Korespondencja dotycząca pozyskania funduszów na gratyfikacje dla górników Zakładów Białogońskich z okazji obchodów święta górniczego św. Barbary, lata 1840 i 1843, Kielecka Fabryka Pomp "Białogon" w Białogonie, sygn. 17
-
Korespondencja dotycząca pozyskania funduszów na gratyfikacje dla górników Zakładów Białogońskich z okazji obchodów święta górniczego św. Barbary, lata 1840 i 1843, Kielecka Fabryka Pomp "Białogon" w Białogonie, sygn. 17
-
Pismo Teodora Ślaskiego skierowane do Naczelnika Powiatu Kieleckiego w sprawie funkcjonowania kopalń na Jerzmańcu i Okrąglicy pod Chęcinami, 1845 r., Naczelnik Powiatu Kieleckiego, sygn. 34
-
Tableau z wizerunkami urzędników Zakładów i Kopalń Rządowych w Okręgu Zachodnim, 1880 r., Zbiór Kieleckiego Towarzystwa Naukowego, sygn. 33
-
Plan sytuacyjny nadań górniczych Sosnowieckiego Towarzystwa, wykonany przez mierniczego przysięgłego Władysława Czyża, 1928 r., Urząd Wojewódzki Kielecki I, sygn. 25046
-
Umowa o pracę w kopalniach Belgii, 1929 r., Urząd Wojewódzki Kielecki I, sygn. 9153
-
Umowa o pracę w kopalniach Belgii, 1929 r., Urząd Wojewódzki Kielecki I, sygn. 9153
-
Umowa o pracę w kopalniach Belgii, 1929 r., Urząd Wojewódzki Kielecki I, sygn. 9153
-
Umowa o pracę w kopalniach Belgii, 1929 r., Urząd Wojewódzki Kielecki I, sygn. 9153
-
Plan nadań górniczych i gruntów Towarzystwa Kopalń i Zakładów Hutniczych Sosnowieckich położonych w gm. Bolesław, pow. olkuskiego wykonany przez mierniczego przysięgłego Władysława Czyża, 1929 r., Okręgowy Urząd Ziemski w Kielcach, sygn.7625
-
Kamieniołom marmuru w Szewcach, 1933 r., Zbiór Edmunda Massalskiego z Kielc, sygn. 2618
-
Kamieniołom góra Telegraf w Kielcach, 1934 r., Zbiór Edmunda Massalskiego z Kielc, sygn. 2399
-
Plan pola górniczego „Edward” nadanego na rudę żelazną na gruntach gromady Błotnica i Czarniecka Góra sporządzony w latach 1950-1951, Kopalnie Rudy Żelaza "Stąporków" w Stąporkowie, sygn. 91,
-
Plan nadania górniczego Juliusz do wybudowania rudy żelaznej z wnętrza własnych gruntów w lasach majątku Końskie Wielkie w pow. koneckim z 1898 r., sporządzony w latach 1950-1951, Kopalnie Rudy Żelaza "Stąporków" w Stąporkowie, sygn. 91,
-
Wyciąg mechaniczny szybu 38 kopalni Żarnów, 1950 r., Okręgowy Urząd Górniczy, sygn. 205
-
Wyciąg mechaniczny szybu 46 kopalni Żarnów, 1950 r., Okręgowy Urząd Górniczy, sygn. 205
-
Górnicy Kopalni "XXX-lecia PRL" przy pracy fotografia wykonana przez Wydawnictwo Krajowej Agencji Wydawniczej - Naczelnej Redakcji Fotografii Propagandowej z okazji XXX-lecia PRL, Zbiór fotografii, sygn. 368
Metryczka
Wytworzono: | 2020-12-03 13:08 | przez: |
---|---|---|
Opublikowano: | 2020-12-03 00:00 | przez: AK |
Zmodyfikowano: | 2020-12-03 13:40 | przez: AK |
Podmiot udostępniający: | Archiwum Państwowe w Kielcach | |
Odwiedziny: | 5697 |
Rejestr zmian
- [2020-12-03 13:40:35]AKm
- [2020-12-03 13:36:32]AKm
- [2020-12-03 13:34:05]AKm
- [2020-12-03 13:30:36]AKm
- [2020-12-03 13:28:23]AKm
- [2020-12-03 13:14:41]AKm
- [2020-12-03 13:06:47]AKn